Папярэдні дагавор

Засведчанні натарыусамі дагавораў куплі-продажу жылых дамоў, кватэр, зямельных участкаў у наш час ужо нярэдкасць. Як правіла, іх заключэнне непарыўна звязана з выкананнем пэўных юрыдычна значных фармальнасцяў. Часта пакупнікі якога-небудзь аб’екта нерухомай маёмасці не давяраюць слову і абяцанню патэнцыяльнага прадаўца на конт таго, што пра маючую адбыцца куплю-продаж яны ўжо дамовіліся і гэты аб’ект будзе прададзены менавіта гэтаму пакупніку. Таму бакі па дагавору куплі-продажу маюць магчымасць дакументальна абараніць сябе, заключыўшы паміж сабой папярэдні дагавор і звязаўшы сябе абавязацельствамі заключыць здзелку праз пэўны час. Такім дагаворам бакі не толькі зафіксуюць сваю існуючую волю да здзелкі куплі-продажу, але і ў выпадку невыканання ці ўхілення ад гэтай дамоўленасці маюць права на судовую абарону.
У папярэднім дагаворы бакі вызначаюць тэрмін, на працягу якога будзе заключаны асноўны дагавор, а таксама агаворваюць усе істотныя ўмовы, на якіх ён будзе заключацца (у прыватнасці, прадмет дагавора, цану, тэрміны і парадак разлікаў). Такім чынам, у папярэдні дагавор можна ўключыць пункт аб даце, маючай адбыцца асноўнай здзелкі і суме авансу – перадаваемых грашовых сродкаў у лік наступнай здзелкі.
Калі на працягу вызначанага тэрміну адзін з бакоў будзе ўхіляцца ад заключэння асноўнага дагавора, то другі мае права звярнуцца ў суд з патрабаваннем аб прымушэнні да заключэння асноўнага дагавора. Уступіўшае ў законную сілу рашэнне суда па такім іску будзе мець сілу заключанага бакамі дагавора і дасць прадаўцу магчымасць патрабаваць перадачу грошай, а пакупніку – зарэгістраваць набытую маёмасць ці права на яе ўжо на сваё імя. Для таго, каб стымуляваць адзін аднаго да сумленнага выканання абавязацельстваў, узятых на сябе раней і замацаваных у папярэднім дагаворы, бакі маюць права прадугледзець такі спосаб забеспячэння выканання як няўстойка.
Калі ж у агавораны ў папярэднім дагаворы тэрмін бакі не заключаць асноўны дагавор і пры гэтым ні адзін з іх не накіруе другому прапанову яго заключыць, абавязацельствы, прадугледжаныя ў папярэднім дагаворы, спыняюцца.
Папярэдні дагавор павінен заключацца ў той форме, якая ўстаноўлена законам для наступнага (асноўнага) дагавора, а калі форма законам не ўстаноўлена – то ў пісьмовай. Папярэдні дагавор з удзелам фізічных асоб, які прадугледжвае заключэнне асноўнага, што цягне пераход правоў на нерухомую маёмасць, павінен заключацца ў пісьмовай. Рэгістрацыя такога засведчанага папярэдняга дагавора ў тэрытарыяльнай арганізацыі па дзяржаўнай рэгістрацыі нерухомай маёмасці, правоў на яе і здзелак з ёю не абавязковая, таму ажыццяўляецца па жаданні бакоў.
Любы з бакоў па папярэднім дагаворы можа звярнуцца ў натарыяльную кантору з просьбай аб зборы дакументаў, неабходных для засведчання самой здзелкі па заяўным прынцыпе “адно акно”. Натарыус сам зробіць запыт на ўсе неабходныя дакументы.
Наталля ДУБОВІК, дзяржнатарыус Першай Брэсцкай
дзяржаўнай натарыяльнай канторы.