Ружы і шыпы

Яна ўсё такая ж, як і пры нашай першай сустрэчы паўтара дзесяцігоддзя назад, – прыгожая, летуценная, з абаяльнай шчырай усмешкай. Міжвольна параўноўваеш яе з далікатнай тонкай галінкай, гатовай зламацца ад грубага дотыку. Яна і сапраўды Галінка – так ласкава называюць Галіну Зыранаву блізкія (і так, дарэчы, называўся дакументальны фільм пра лёс нашай зямлячкі). Нямногія ведаюць, колькі выпрабаванняў выпала на яе долю. Аўтамабільная аварыя і несуцяшальны вердыкт урачоў: хадзіць не будзе. А потым – роспач, апатыя, пытанне, якое не давала спакою ні днём, ні ноччу:  чаму гэта здарылася менавіта са мною, нежаданне бачыць нікога, нават, маму, і слёзы, слёзы…

Але яна не зламалася, знайшла сілы, паверыла ў сябе і пры падтрымцы спагадлівых і добрых людзей пачала новае жыццё. Яна, на жаль, так і не ўстала на ногі, але ўласным прыкладам пацвердзіла: і ў інваліднай калясцы чалавек здольны на многае і можа радавацца жыццю. Галя атрымала вышэйшую педагагічную адукацыю. Пакуль дазваляла здароўе, працавала настаўніцай у роднай Крывошынскай школе, цяпер вядзе некалькі гадзін гуртка. Яна творчая асоба –  піша вершы, прозу, спявае, перамагала на конкурсах танцораў у інвалідных калясках. Але, па словах самой Галіны, галоўная падзея здарылася 13 гадоў назад, калі сустрэла Алега, сваю другую палавінку, сваё каханне – чалавека, які стаў і мужам, і сябрам, і дарадчыкам, і абаронцам.
– Была ў рэабілітацыйным цэнтры ў Калодзішчах і  рыхтавалася да сустрэчы з новым партнёрам па танцах, як сказалі – маім земляком, таксама інвалідам-калясачнікам. Памятаю той момант, калі ў вялікую залу, дзе мы сядзелі за доўгім сталом, заехаў Алег. Нам лёгка і добра з першых дзён знаёмства. Многае аб’ядноўвала: Алег таксама страціў ногі падчас аварыі. У нас былі аднолькавыя погляды на жыццё. А яшчэ без слоў разумелі адзін аднаго. І цяпер праз столькі гадоў гэта адчуванне толькі ўмацавалася, – расказвае Галіна, з любоўю гледзячы на мужа.
Летась Зыранавы адзначылі ружовае вяселле, і яны заўсёды стараюцца быць разам. Алег стаў радзей выязджаць на спартыўныя спаборніцтвы, хаця раней неаднойчы дабіваўся перамог у кіданні ядра, гонках на калясках, валейболе.
– Спорт – гэта заўсёды рызыка для здароўя. Цяпер рызыкаваць не магу, бо не адзін, мой клопат, падтрымка неабходны жонцы, яна ў мяне такая ўразлівая, – тлумачыць Алег. І сціпла маўчыць пра тое, што ён – майстар на ўсе рукі. У купленай Зыранавымі кватэры ў адзіным у Крывошыне двухпавярховіку мужчына на інваліднай калясцы ўласнымі рукамі зрабіў увесь рамонт: пераклеіў шпалеры, адрамантаваў падлогу, навёў паўсюдны парадак. У іх доме кожны цвічок на  месцы, краны не цякуць, нажы вострыя, бытавая тэхніка спраўная. Гаспадар пры неабходнасці і аўтамабіль адрамантуе, толькі зваркай, гаворыць, яшчэ не займаўся. Але тут жа ўдакладняе – пакуль.
На кухні галоўная Галя. Падабаюцца Алегу яе піражкі з мясам. Але і сам умее гатаваць. Увогуле, ён стараецца стварыць усе ўмовы, каб яго палавінцы было добра і камфортна. Калі ў вёсцы адключаюць цэнтральнае ацяпленне, у кватэры  адразу з’яўляецца сырасць. Таму Зыранавы ўладкавалі печку. Распаліць яе – таксама абавязак Алега. Пакуль раніцай ён  гэтым займаецца, Галя гатуе сняданак. Справіцца з клопатамі па гаспадарцы і садзіцца за камп’ютар: яе думкі, мары, спадзяванні, уражанні ператвараюцца ў вершаваныя ці празаічныя радкі.
Як у натуры творчай, іншы раз памяркоўнасць, разважлівасць адыходзяць на другі план, і яна ўспыхвае, нібы запалка. Але муж ведае фірменны  рэцэпт утаймавання такога агню: прытуліць да сябе і супакоіць.
Галіна з цеплынёй гаворыць, што Алег чулы не толькі ў адносінах да яе, гатовы дапамагчы кожнаму. Прыгадвае, якім гонарам поўнілася яе сэрца,  калі муж дапамог незнаёмай жанчыне адрамантаваць дзіцячую каляску – на вуліцы раптам адвалілася кола. Спыніўся толькі яе Зыранаў…
Калі Галіна ўспамінае падзеі чатырохгадовай даўнасці, яе твар свеціцца радасцю. Тады, перад трыццацігоддзем, яна моцна хварэла і ў дзень нараджэння прачнулася з нейкай сумотай, настрой быў зусім не святочны. Але раптам ўбачыла вялізны букет ружаў. Так прыгожа Алег павіншаваў сваю каханую.
Вера – вось яшчэ тое, што аб’ядноўвае Зыранавых. Вера ў Бога, у сябе, у свайго спадарожніка жыцця дапамагае ім ва ўсім, у тым ліку і змагацца з хваробамі, з разнастайнымі бытавымі праблемамі, з чыёйсці абыякавасцю, а іншы раз нават і жорсткасцю. Адсутнасць ці наяўнасць нязручных (а зімой –яшчэ і не ачышчаных ад снегу) пандусаў каля магазінаў і некаторых іншых адрасоў, назапашванне паліва для печкі – праблемы, да якіх трэба быць падрыхтаваным не толькі маральна, але і фізічна. Як бы цяжка і нязручна ні было, Зыранавы спраўляюцца. Толькі ад кожнага негатыўнага позірку, зняважлівага слова, няўважлівых адносін і абыякавасці (а яны бываюць) – крыўдна і балюча.
Канешне, увага для гэтай сям’і не была б лішняй. І, напрыклад,  шэфства валанцёраў, грамадскіх аб’яднанняў, прадпрыемстваў магло б сур’ёзна аблегчыць многія бытавыя праблемы Зыранавых, якія звычайным людзям здаюцца неістотнымі.
Яны, абодва інваліды І групы, атрымліваюць пенсію па інваліднасці і не патрабуюць, не просяць дапамогі, з усім стараюцца разабрацца самі. І ўжо толькі гэтага дастаткова, каб паважаць неабмежаваную сілу духа гэтых людзей. Рэдакцыя на працягу многіх гадоў сябруе з сям’ёю Зыранавых і шчыра жадае ёй сустракаць як мага больш добрых людзей на сваім шляху.
Галіна КАНЬКО.
Фота Сяргея ВАРАНОВІЧА.

Галіна ЗЫРАНАВА

Гэта ранiца майго жыцця

Гэта Раніца майго жыцця –

То бязмоўная і сур’ёзная,

То даверлівая, бы дзіця,

То раз’ятраная і слёзная.

Я прымаю яе любой,

І яна мяне не цураецца.

Паміж намі заўжды двубой

Казкай снежнаю апынаецца.

Казкай той, дзе ў мяне – Палац,

Пакаёўкі і паслугатыя,

А яна мусіць медзь збіраць

У казну маю небагатую.

Каб адліць з яе хаця б звон

На бажніцу з белага каменю,

Каб парушыць мой белы сон,

Калі раптам губляцца станем мы.

Калі раптам халодны дзень

Абаўе мяне шэрай хусткаю

І ў кагорце жывых людзей

Я адчую сябе толькі пусткаю,

У якой ні мяжы, ні дна –

Толькі пер’е насеннем веецца

Ад паўночы і да відна

У надзеі, што хтось сагрэецца

Пры настылых маіх агнях,

У далонях, што лёдам крышацца,

У Палацы, дзе я адна.

І не птахам, а хіба мышаю,

Што згубіла свой кажушок,

А да новага не адважная,

Хоць наўкола сцяной сняжок,

А ў казне ўсё звініць штось важнае.

Хоць часцей надыходзіць сон,

Каб заблытаць клубочкі з яваю,

Дзе ў мяне ёсць Анёл і Ён,

Дзе ёсць я – з кажушком і каваю,

Дзе ёсць Вечар майго жыцця,

Але я не яго абранніца,

Бо ў Палацы мы толькі ў гасцях,

А жывём – на паддашку ў Раніцы…

***

Я бываю, да сораму, рознай:

Ад п’янкога прызнання цвярозай,

Ад суворых вымоў захмялелай,

Напрадвесні па-восеньску спелай,

Ў родным гурце авечкай прыблуднай

І нямком у пустэльні бязлюднай,

У цішы ваяўніча-трывожнай,

Жаўруком над заснежанай пожняй,

А ўначы і бяссоннем ракі…

Як жа добра, што ты не такі!

Не барвяны, як шчыт ваяроў,

Не зіхоткі, як німб ліхтароў,

Не спатольны, як прага вайны,

Не бяздонны, як пространь віны,

Не салодкі, як помста вякоў,

Не чужы між людзей і ваўкоў,

Не размыты, як бераг ракі…

Вельмі добра, што ты не такі.

Бо калісьці надарыцца дзень –

Мы сустрэнемся, тут, на вадзе,

Пакаёўка і Вечны Кароль.

Нам спатрэбіцца годны пароль

З мноства сімвалаў, у якім

Я такая, а ты не такі.

Разнасцежацца вочы ў дым –

Ты развучышся быць маладым,

Ты запрагнеш быць сталым і розным:

Ад п’янкога прызнання цвярозым,

Ад суворых вымоў захмялелым,

Каласком між снягоў пераспелым,

Абнадзееным уласнаю стратай

На руінах Палаца за хатай…

А пакуль ты яшчэ не такі,

Мы ў абдымках нябачнай ракі.

Ў чоўне нашым – шчыты ваяроў

З кайданамі жывых ліхтароў.

***

Раніца. Водар тваёй кавы –

Пяшчотна-настойлівы, імпэтна-ласкавы.

Як пухаўка, што кранаецца пудрай твару:

Ствараеш маску, а пад ёй – мара…

Пра дзень урачысты з пялёсткаў не-ружы,

Пра вечар, што гушкае, а не кружыць,

Пра раніцу, што прыходзіць, а не ўрываецца…

Толькі вось ноч… ноч сюды не ўплятаецца.

Ні лістом, ні сцяблом, ні калючкамі.

Пустая, бяззорная, не балючая.

Нібыта й была – радно на акне,

А вочы заплюшчыш – нібыта бы й не.

Бо сон яшчэ лашчыцца да грудзей –

Сняжынкай  па гонце, дажджом па вадзе,

Імкнецца спавіць у разбэрсаны шаль,

Здавіць, прыдушыць і ўсмешку, і жаль.

І верыцца нават, што ноч яшчэ тут –

Найпершая з лепшых няштучных атрут.

І верыцца: здолееш вусны развесці,

Каб першы атрутны кавалачак з’есці.

Ды… ранюся раптам. Аб тваю каву.

Зрабі й на мяне кубачак, будзь ласкавы.

Без цукру: у мяне соль ёсць і  мары,

Анёлу салодкае быццам бы не да твару…

***

Я згубіла ключык ад аблокаў…

Не паглядзіш на сваім стале?

Я б сама, ды толькі стол далёка…

Ёсць і іншыя бясспрэчныя “але”.

З акуляраў лінза вось прапала –

Закацілася няведама куды.

Ці шукала я? А то ж, шукала…

Ды знайшла хіба птушыныя сляды:

Дробненькія, з пузікам травяным

Лістаношы ўпадабалі мой пакой,

Паміж кветак дывановых прыхаваны,

Прыцярушаны рамонкавай мукой.

Кажаш, папытаць у іх пра ключык?

Можа змёў каторы са стала крылом?

Ты з аблокаў, а такі калючы…

Кпіш. Губляю. Як заўжды – жывём.

***

Белая ціша паперы –

Ні воддыху, ні душы.

Ўспамінаў саляных кар’еры –

Не вычарпаць, не зашыць.

Танюткаю сіняю ніткай

Паўз вейкі жывая вада.

Я буду бязважкай  і хісткай,

Я буду вучыцца гадаць

На картах заснежаных знакаў,

Дзе ёсць чысціня без крыві.

Я буду смяяцца і плакаць,

Я здолею сэрца прывіць

Вакцынай глыбокае скрухі

Ад полымя лёткіх надзей.

Мне вольна ў маўчанні і рухах,

Прасторна ў сабе, як нідзе.

Даўно ці забыўся: я Птушка,

Што неба нясе на крылах –

Магу ахінуць і загушкаць,

Магу спарадзіць цемру-страх…

Будзь песняй маёю і казкай!

Будзь целам вятраным зямлі,

Яе паўнаводдзем і ласкай!

Каб мне не згарэць, не змыліць

Між сініх вяршынь на паперы,

Над белай вясёлкай уначы.

Будзь казкай маёю… і верай.

Будзь спевам маім… і маўчы.

Заснежаны аркуш стала,

Бяссонная даўкая ціша.

Зіма лістапад замяла…

Мы побач. Нас двое. Мы пішам.

3 thoughts on “Ружы і шыпы

  • 19/04/2017 в 00:38
    Permalink

    Здароўя вам, няхай Бог ахоўвае вашу сям’ю!

  • 20/04/2017 в 10:20
    Permalink

    В который раз перечитала стихи Галины Зыряновой. Душевные, добрые, красивые, наполненные… Какая же она талантливая! Ты замечательная, Галочка, Галинка! Вашей семье всего самого лучшего. Вы , ребята, такие молодцы! В ожидании новых стихов

  • 06/05/2017 в 22:26
    Permalink

    Алег і Галіна! Добры дзень! Як там мая першая частка Рэпіхава!? Чаму Вас німа у мяне на Аднакласніках. Захоцце. Паглядзіце на Міка Джагера у камізэльцы. Буду праездам падвязу другую частку. Калі хто цікавіцца маемі «граматамі» запрашайце на сустрэчу. Як Вас папярэдзіць!?. Напішэце свой тлф у гэтых каментах. Быў і забыў спытаць! З павагая пішучы брат Ваш «крывашынец» М.Т.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *